Nadwrażliwość emocjonalna u dzieci jąkających się

w Artykuły

Jak wykazują liczne badania, jąkanie jest problemem nie tylko logopedycznym. Istotne w terapii niepłynności mówienia jest połączenie sił logopedycznych i psychologicznych.  Dzieci jąkające się cechuje podwyższony poziom lęku. Nadwrażliwość emocjonalna stanowi czynnik predysponujący do wystąpienia niepłynności mówienia.

Mówiąc o jąkaniu, nie można określić konkretnej przyczyny powodującej  to zaburzenie.  Można natomiast określić czynniki, które mogą predysponować dziecko do tego rodzaju trudności, czynniki wyzwalające te objawy oraz czynniki wzmacniające.

Czynniki predysponujące do jąkania:

  • predyspozycje dziedziczne, czyli występowanie jąkania w rodzinie,
  • predyspozycje wrodzone, uwarunkowane istnieniem ewentualnych zaburzeń w okresie życia prenatalnego,
  • niewłaściwy w przebiegu poród, podczas którego można się dopatrywać zmian ośrodkowego układu nerwowego,
  • nieprawidłowości  rozwoju w okresie niemowlęcym,
  • nietypowo przebiegająca lateralizacja (określenie dominacji ręki),
  • opóźniony lub przyspieszony rozwój mowy,
  • nadwrażliwość emocjonalna.

Czynniki wyzwalające:
reakcja na przeżyty stres, który może być spowodowany:

  • silnym przestraszeniem,
  • urodzeniem się młodszego rodzeństwa,
  • rozłąką z opiekunami,
  • zmianą sytuacji społecznej, np. pójściem do przedszkola,
  • silnym przeżyciem pozytywnym, np. powrotem, po długiej nieobecności, jednego z opiekunów.

Czynniki wzmacniające:

  • rywalizacja ze starszym rodzeństwem o względy rodziców,
  • naśladowanie jąkania opiekuna i zdobywanie w ten sposób jego akceptacji, która stanowi silne wzmocnienie,
  • karanie rodziców za jąkanie,
  • uciekanie w jąkanie przed trudnymi sytuacjami społecznymi.

 

Odczuwanie lęku a jąkanie:

Uczucie lęku i strachu często towarzyszy nam w życiu codziennym i chroni nas przed różnymi niebezpieczeństwami.  Dzięki takiemu mechanizmowi  nasz układ nerwowy uruchamia się  i reagujemy ucieczką lub podejmujemy walkę.  Jednakże częste przeżywanie leków dezorganizuje  i znacznie utrudnia życie. Taki sam mechanizm występuje u dzieci, które jeżeli są spięte,  zakłopotane, nadwrażliwe na krytykę, notorycznie unikają określonych sytuacji,  widać u nich objawy zdenerwowania ( czerwienienie się, szybszy oddech, pocenie się rąk), mogą mieć trudności natury lękowej, które będą miały swoje odbicie w płynności mowy. 
(Źródło:  opracowane na podstawie artykułu „Nadwrażliwość emocjonalna u dzieci jąkających się w Forum logopedy nr 7).

 

Terapia jąkania

W terapii jąkania ogromną rolę odgrywa środowisko, w którym dziecko spędza znaczną część dnia- szkoła, przedszkole, dom rodzinny.  Dlatego bardzo ważna jest ścisła współpraca  specjalistów pracujących z dzieckiem, nauczycieli i członków rodziny.  Celem terapii rodzinnej jest wypracowanie odpowiedniej postawy wobec dziecka z niepłynnością mowy.  Kluczowym jest  systematyczność i zaangażowanie wszystkich osób objętych terapią. Proces terapii dzieci jąkających się w wieku przedszkolnym  powinien opierać się na zasadzie zabawy i łączyć w sobie elementy ćwiczeń oddechowych, emisyjnych, artykulacyjnych i muzycznych połączonych z relaksacją.

(Źródło:  Dorota Kamińska  „Wspomaganie płynności mowy dziecka”)

 

Wskazówki dla rodziców dziecka z niepłynnością mowy

  1. Każde dziecko rozwija się w indywidualnym rytmie ( dotyczy to również jego mowy)
  2. Nie należy zmuszać dziecka do mówienia, ale należy je zachęcać do aktywności słownej.
  3. Należy zapewnić dziecku poczucie, że zawsze będzie wysłuchane, że to co mówi jest ważne i interesujące.
  4. Nie można stosować kar wobec dziecka za to, że się jąka, wyśmiewać czy strofować .
  5. Należy zadbać o ta, aby dziecko czuło się bezpieczne, kochane, akceptowane.
  6. Rodzice muszą pamiętać, że dziecko naśladuje ich sposób mówienia, dlatego powinni starać się mówić powoli i wyraźnie.
  7. Jeżeli dziecko uczęszcza na dodatkowe zajęcia, należy poinformować osobę prowadzącą o występujących trudnościach.
  8. Należy zapewnić odpowiednią ilość snu i wypoczynku na świeżym powietrzu, ograniczyć czas spędzony przed telewizorem, komputerem.

 

Wskazówki dla nauczycieli pracujących z dzieckiem z niepłynnością mowy.

  1. Należy zapewnić dziecku poczucie akceptacji w grupie rówieśniczej.
  2. Wskazane postrzeganie najmniejszych sukcesów, dostrzeganie mocnych stron.
  3. Do dziecka należy zwracać się powoli, wyraźnie, bez pośpiechu.
  4. Należy zachęcać dziecka samodzielnego działania, nie należy go wyłączać z aktywności grupowej,  często dawać możliwość wyboru ( np. roli w przedstawieniu).
  5. Nie zmuszać dziecka do prezentowania swoich umiejętności na forum grupy, starać się dostosować odpytywanie do aktualnych możliwości dziecka.
  6. Stwarzać dziecku jak najczęstsze okazje do zabaw śpiewem. Podczas śpiewania dziecko nie  jąka się.  To doskonałe ćwiczenie płynnej mowy.
    (Źródło:  Dorota Kamińska  „Wspomaganie płynności mowy dziecka”)

  

Opracowała mgr Monika Anyszkiewicz - neurologopeda