PORADNIA PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA W WARCE

Realizując program spotkań z rodzicami w ramach „grupy wsparcia” w roku szkolnym 2019/2020, przedstawiamy poniższy artykuł nt. wpływu zabawy na rozwój dzieci 3-4 letnich. „Wspólna zabawa to fajna sprawa”.

Zabawą nazywamy działalność dobrowolną, zazwyczaj bezinteresowną, podejmowaną ze względu na przyjemność, jakiej dostarcza samo jej wykonanie. (K. Żygulski, W: Encyklopedia psychologii, 1998, s. 1024). Podczas omawianej działalności dziecka ważne jest poznawanie przez nie roli reguł, obowiązku ich dobrowolnej akceptacji oraz zasad uczciwej gry. Zabawa to także skuteczna metoda terapii, która pomaga przezwyciężyć różnego rodzaju trudności. Jej rola w rozwoju dziecka zmienia się z jego wiekiem i dojrzewaniem. Aktywność zabawowa odgrywa niezwykle istotną rolą w rozwoju dziecka zwłaszcza w wieku przedszkolnym. Stanowi podstawową formą działalności i pełni w życiu dziecka wiele funkcji, jest źródłem wiedzy o świecie, rozwija umiejętność obserwowania otoczenia, oddziałuje na rozwój poznawczy, kształtuje pamięć, uwagą, myślenie, mowę i spostrzeganie. Wpływa na sferę emocjonalno-motywacyjną, a także na kształtowanie osobowości bawiącego sią dziecka. Uczestnictwo dziecka w zabawie wiąże sią z przestrzeganiem reguł postępowania, konwencji dotyczących przestrzeni zabawowej.

Spośród literatury przedmiotu możemy wyróżnić najczęstsze rodzaje zabaw, które rodzice mogą zaproponować swoim dzieciom:

- zabawy ruchowe, które są formą działalności charakterystyczną dla wieku przedszkolnego, najbardziej odpowiadającą potrzebom dziecka, wynikającą z właściwości rozwoju. Oparte są na takich formach ruchu, jak: bieg, rzut, pełzanie itp. Przyczyniają się do podniesienia ogólnej sprawności fizycznej i rozwoju psychoruchowego dziecka. Zabawy ruchowe wyzwalają inicjatywę i pomysłowość, pobudzają wyobraźnie i ambicję, rozwijają orientację w przestrzeni, spostrzegawczość, umiejętność oceny odległości i kierunku, poznawanie stosunków liczbowych, kształtu, barw.;

- zabawy tematyczne (twórcze), w tym rodzaju zabawy, ważnymi elementami charakteryzującymi zabawę są wg S. Szumana (1964, s. 182) czynniki: temat, treść, partnerzy, role, tekst mówiony, rekwizyty, przedmioty zastępcze. Rozwój tematów postępuje z wiekiem. Trzylatki naśladują zazwyczaj jedną wybraną czynność. Treść zabaw zarówno trzylatki, jak i czterolatki czerpią głównie z najbliższego otoczenia. Charakterystyczną cechą tej zabawy jest głośne mówienie, objaśniające jej przebieg lub też wypowiedziane głosem fikcyjnych osób. Mówienie w tym wypadku należy do zabawy. Dziecko nie tylko powtarza słowa, które usłyszało od dorosłych, ale także samo tworzy neologizmy, przez co kształci swoją sprawność językową i rozwija zdolność do dokonywania analizy i syntezy.;

- zabawy dydaktyczne, podporządkowane są regułom postępowania, a kierowane przez dorosłych metodą zadań stawianych dziecku do samodzielnego wykonania. Dają one okazję do porządkowania swoich wiadomości, operowania nimi, rozumowania i analizowania. Kształtują takie cechy charakteru, jak: systematyczność, wytrwałość i samodyscyplinę. Zabawy dydaktyczne dla dzieci 3- i 4-letnich nie mogą trwać długo, ponieważ uwaga przedszkolaków jest rozproszona i wymaga zmian. Poza tym nic nie jest powiązane ani ze świadomością celu, ani ze świadomym pokonywaniem trudności. W zabawach dla dzieci trzyletnich uwzględnione jest wdrażanie do bawienia się wspólnego z innymi dziećmi. Uczy to dostrzegać potrzeby bawiących się z nimi kolegów. Przebieg zabaw przeznaczonych dla dzieci trzyletnich nie wymaga, by porozumiewały się one między sobą w toku zabawy. Kontakty werbalne należy stosować w przypadku dzieci czteroletnich.;

- zabawy konstrukcyjne, rozwijają techniczną myśl dziecka, wyobraźnię przestrzenną, zapoznają z właściwościami tworzyw. Kształtują się zdolności manualne, ten rodzaj aktywności wpływa na rozwój wyobraźni, doskonali koordynację wzrokowo-ruchową. Czynnościom konstrukcyjnym towarzyszy uczucie przyjemności, gdyż zaspokajają one potrzebę tworzenia.;

- zabawy dowolne, zawierają wiele wartości wychowawczych pod względem emocjonalnego i społecznego rozwoju dzieci. Dzieci w wieku trzech lat najchętniej bawią się samotnie lub obok siebie, tylko niekiedy nawiązują między sobą krótkotrwałe kontakty, wymianę uwag i zaciekawienie. U dzieci czteroletnich zauważa się tendencję do nawiązywania kontaktów z rówieśnikami. Polegają one początkowo na obserwowaniu innego dziecka i naśladowaniu jego zabawy, bawieniu się we dwoje. Zdarzają się także krótkie momenty zabaw ruchowych lub konstrukcyjnych, podczas których kilkoro dzieci współdziała ze sobą.

W trakcie zabawy dziecko ma możliwości ekspresji stanów emocjonalnych, wyładowania napięć nerwowych oraz konfliktów wewnętrznych. Wnikliwa obserwacja zachowania się w czasie zabawy daje dorosłym możliwość poznania wewnętrznego świata dziecka, pozwala wniknąć w trapiące go dylematy, określić jego możliwości czy nie zaspokojone potrzeby. Zabawa umożliwia im łatwiejsze przystosowanie się do obowiązujących norm i reguł postępowania, wdrożenie się do dyscypliny społecznej oraz ułatwia nawiązanie współpracy i współdziałania oraz rozwiązywanie konfliktów na zasadzie wzajemnego szacunku i tolerancji. Podczas zabawy rodzą się także pożądane uczucia społeczne, a radość wspólnego działania i tworzenia stopniowo przezwycięża dziecięcy egocentryzm i egoizm.

mgr Karolina Świątek- psycholog

^{Artykuł powstał na podstawie: Siedlaczek A., „ Wpływ zabawy na rozwój dzieci trzy- i czteroletnich”. Prace Naukowe. Pedagogika 8-9-10, 723-728}